Η γαστροσκόπηση και η κολονοσκόπηση αποτελούν δυο εξετάσεις ελέγχου των οργάνων του ανώτερου και κατώτερου πεπτικού συστήματος.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ: Η γαστροσκόπηση γίνεται με ένα ειδικό ενδοσκόπιο, το γαστροσκόπιο, ένα μακρύ και λεπτό σωλήνα, που καταλήγει σε μια πηγή φωτός και μια μικροκάμερα, και επιτρέπει τον έλεγχο με γυμνό μάτι του οισοφάγου, του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου, ενώ αντίστοιχα η κολονοσκόπηση γίνεται με το κολονοσκόπιο και ελέγχει το παχύ έντερο και το τελικό τμήμα του λεπτού εντέρου(τελικός ειλεός.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ: Στη γαστροσκόπηση, ο ασθενής πρέπει να έχει ακολουθήσει ειδικό διαιτολόγιο την προηγούμενη ημέρα και είναι τελείως νηστικός για τουλάχιστον 8 ώρες από στερεά και 5 ώρες από υγρά πριν την εξέταση, ώστε το στομάχι του να είναι τελείως άδειο.
Στην κολονοσκόπηση, για τον έλεγχο του τελικού τμήματος του εντέρου(ορθοσιγμοειδοσκόπηση) αρκούν 1-2 υποκλυσμοί, ενώ για τον έλεγχο όλου του παχέος εντέρου (ολική κολονοσκόπηση), απαιτείται ειδικό διαιτολόγιο για τουλάχιστον 3 ημέρες και λήψη ισχυρού καθαρτικού την προηγούμενη ημέρα πριν την εξέταση.
ΠΩΣ ΓΙΝΟΝΤΑΙ: Ο ασθενής ξαπλώνει στο ειδικό εξεταστικό κρεβάτι, όπου του χορηγείται ενδοφλεβίως ένα φάρμακο που τον κρατάει ήρεμο ή ελαφρά ναρκωμένο, κατά τη διάρκεια της εξέτασης.
Στη γαστροσκόπηση, ψεκάζεται το στόμα του ασθενούς με τοπικό αναισθητικό σπρέι (συνήθως ξυλοκαίνη), τοποθετείται ένα επιστόμιο, ώστε να διατηρεί το στόμα του ανοιχτό και ο ιατρός προωθεί το γαστροσκόπιο από το στόμα προς το δωδεκαδάκτυλο, και ελέγχει ενδελεχώς τον οισοφάγο, το στομάχι και το βολβό και τη 2η μοίρα του δωδεκαδακτύλου εμφυσώντας αέρα, ώστε να διαταθούν τα τοιχώματα τους. Στη συνέχεια λαμβάνει βιοψίες ( δηλ. μικρά ιστοτεμαχίδια) από όλες τις περιοχές του στομάχου ώστε να σταλούν για ιστολογική εξέταση.
Με ανάλογο τρόπο, στην κολονοσκόπηση, προωθεί το κολονοσκόπιο από τον πρωκτό μέχρι το σημείο όπου ενώνεται με το λεπτό έντερο(τυφλό), και ελέγχει όλες τις μοίρες του παχέος εντέρου ,εμφυσώντας αέρα. Στο τέλος κάθε εξέτασης αναρροφά τον αέρα που παραμένει. Αν βρεθούν ύποπτες βλάβες, λαμβάνονται βιοψίες, οι οποίες στέλνονται για ιστολογική εξέταση, ενώ στην περίπτωση παρουσίας πολυπόδων, αφαιρούνται ενδοσκοπικά με τη χρήση κατάλληλων εργαλίων.
ΠΟΣΟ ΔΙΑΡΚΕΙ; Η γαστροσκόπηση διαρκεί περίπου 10-15 λεπτά, ενώ η κολονοσκόπηση περίπου 20-30 λεπτά.
ΠΟΝΑΕΙ; Ενώ παλιότερα οι εξετάσεις αυτές θεωρούνταν δύσκολες και επώδυνες , η χρήση σήμερα νέων, λεπτότερων, εύκαμπτων ενδοσκοπίων και τα φάρμακα που προκαλούν «μέθη»- δηλ. συνειδητή καταστολή- στον ασθενή, κάνουν την εξέταση εύκολη και ανώδυνη.
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΗ: Ο ασθενής λαμβάνει ενδοφλεβίως αντίδοτο και παραμένει στο ιατρείο τόσο χρόνο, όσος απαιτείται για να συνέλθει.
Συστήνεται η παραμονή στο σπίτι για λίγες ώρες (αποχή από την εργασία την ημέρα της εξέτασης,
- η αποφυγή αλκοολούχων ποτών, λαχανικών ,οσπρίων για μια ημέρα
- η αποχή από οδήγηση για τουλάχιστον 4 ώρες
- αποφυγή σωματικής άσκησης ή άρσης βαρών
Θεωρείται απαραίτητη η παρουσία συνοδού κατά την αποχώρηση του από το ιατρείο
ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΕΥΟΥΝ; Η γαστροσκόπηση μπορεί να διαγνώσει παθήσεις όπως η οισοφαγίτιδα, η γαστρίτιδα, το έλκος, η κοιλιοκάκη, πολύποδες ή κακοήθεις όγκους οισοφάγου ή στομάχου, να ανιχνεύσει την παρουσία διαφραγματοκήλης, εκκολπωμάτων ή στενώσεων ή να εντοπίσει το ελικοβακτηριδίο του πυλωρού. Τέλος, χρησιμεύει στην παρακολούθηση χρόνιων παθήσεων, όπως ΓΟΠΝ, οισοφάγος Βarrett, αυτοάνοση γαστρίτιδα, κοιλιοκάκη, ή ασθενών που έχουν υποβληθεί σε χειρουργικές επεμβάσεις οισοφάγου, στομάχου ή 12λου.
Η κολονοσκόπηση, αντίστοιχα, μπορεί να διαγνώσει παθήσεις του παχέος εντέρου όπως πολύποδες, κακοήθεις όγκους, εκκολπώματα, και διάφορες φλεγμονώδεις παθήσεις(όπως ελκώδη κολίτιδα ή νόσος Crohn).
ΠΟΤΕ ΓΙΝΟΝΤΑΙ:
1. Επί επίμονων ενοχλημάτων (χρόνια γαστροοιοσφαγική παλινδρόμηση, πόνος στο στομάχι ή την κοιλιά, δυσπεψία, στάση της τροφής στον οισοφάγο, καύσος ,αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου με διάρροια ή δυσκοιλιότητα , αίμα στις κενώσεις, μαύρα κόπρανα, εμετός με αίμα κλπ.) ή επί εμφάνισης σιδηροπενικής αναιμίας
2. Στην περίπτωση κατάποσης ξένου σώματος (μεταλλικά αντικείμενα, κόκκαλα κλπ) απαιτείται γαστροσκόπηση
3. Προληπτικά, σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου ή πολυπόδων, ή μετά τα 45 έτη (ιδίως κολονοσκόπηση).
