ΤΙ ΕΙΝΑΙ: Πρόκειται για ανάπτυξη πληγής στο εσωτερικό τοίχωμα του ανώτερου πεπτικού σωλήνα και, ανάλογα με τη θέση εμφάνισης του, χωρίζεται, σε έλκος στομάχου όταν εμφανίζεται στο στομάχι και έλκος δωδεκαδακτύλου όταν εμφανίζεται στην αρχή του λεπτού εντέρου (βολβός ή 2η μοίρα δωδεκαδακτύλου.
ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ: Είναι συχνή νόσος, προσβάλει 1 στα 10 άτομα, προσβάλλοντας και τα δυο φύλα, (με μικρή υπεροχή στους άνδρες). Το έλκος δωδεκαδακτύλου είναι 5 φορές πιο συχνό από αυτό του στομάχου και εμφανίζεται συνήθως σε νεότερες ηλικίες (κάτω των 50 ετών) , ενώ το έλκος στομάχου έχει μια προτίμηση σε μεγαλύτερες ηλικίες (άνω των 55 ετών). Παρά την μείωση του κατά 3-4 φορές τις τελευταίες δεκαετίες, δεν φαίνεται και ανάλογη μείωση νοσηλεία ή επιπλοκών από το πεπτικό έλκος
ΑΙΤΙΑ:
1. ΕΛΙΚΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΟ ΤΟΥ ΠΥΛΩΡΟΥ (H. PYLORI)
Η συντριπτική πλειοψηφία των ελκών του δωδεκαδακτύλου(>90%) και το περίπου 70-80% των ελκών του στομάχου οφείλεται στο ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, ένα μικρόβιο που κατοικεί αποκλειστικά στο στομάχι, και μεταφέρεται εύκολα από άτομο σε άτομο με το σάλιο, το νερό και το φαγητό (κοπρανοστοματική μετάδοση), γι’ αυτό και προσβάλλει το 40-45 % του πληθυσμού παγκοσμίως .
2. Η λήψη ασπιρίνης(SALOSPIR) ή αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ)(όπως Mesulid, Xefo, Voltaren κλπ).
3. Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ, το κάπνισμα
4. Η κατάθλιψη ή το έντονο στρες και το άγχος.
5. Σπανιότερα, το έλκος μπορεί να υποκρύπτει ανάπτυξη καρκίνου στομάχου (το 1 στα 10 έλκη στομάχου).
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Τα συνήθη συμπτώματα του έλκους είναι
- πόνος ή βάρος στην περιοχή του στομάχου που μπορεί να αντανακλά στην πλάτη. Στο έλκος δωδεκαδακτύλου συνήθως εμφανίζεται με άδειο στομάχι και υποχωρεί με λήψη φαγητού ή ξυπνά τον ασθενή τη νύχτα, ενώ στο έλκος στομάχου εμφανίζεται ή επιδεινώνεται μετά την λήψη τροφής.
- ναυτία ή εμετός
- κάψιμο στο στέρνο
- δυσκολία στην χώνεψη (δυσπεψία)
- απώλεια ή αύξηση βάρους
Το έλκος, ιδίως το χρόνιο ή παραμελημένο, μπορεί να εκδηλωθεί και μέσω των επιπλοκών του, όπως
- αιμορραγία με μαύρες κενώσεις(μέλαινες)
- εμετό καφέ ή μαύρου χρώματος ή εμετό με αίμα(αιματέμεση)
- με εμετούς και έντονο κοιλιακό πόνο ή αποφρακτικό ειλεό, λόγω πυλωρικής στένωσης
- διάτρηση, λόγω ρήξης του έλκους με εικόνα περιτονίτιδας.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ: Η κύρια μέθοδος διάγνωσης του έλκους σήμερα είναι η γαστροσκόπηση, η οποία επιτρέπει και την λήψη βιοψών για ιστολογική εξέταση (ιδίως στα έλκη του στομάχου για τον αποκλεισμό καρκίνου), παράλληλα με τον έλεγχο για την παρουσία του Ελικοβακτηριδίου του Πυλωρού.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ:
Η συντριπτική πλειοψηφία των ελκών σήμερα αντιμετωπίζεται με:
- χορήγηση φαρμάκων που επουλώνουν (κλείνουν) τα έλκη, μέσω αναστολής της παραγωγής υδροχλωρικού οξέος στο στομάχι (αναστολείς αντλίας πρωτονίων), και
- εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού με τη χρήση κατάλληλων αντιβιοτικών.
Ευτυχώς, η χειρουργική αντιμετώπιση των ελκών περιορίζεται μόνο στις επιπλοκές τους, δηλ. στην αιμορραγία που δεν σταματά με συντηρητικά μέσα ή την ενδοσκοπική παρέμβαση του γαστρεντερολόγου, στην πυλωρική στένωση, στη διάτρηση ή στην περίπτωση κακοήθους έλκους (δηλαδή καρκίνου) .
ΠΡΟΛΗΨΗ:
- Μείωση του καπνίσματος, του καφέ και του αλκοόλ, τον περιορισμό των καρυκευμάτων και των μπαχαρικών στη διατροφή και προσθήκη στο διαιτολόγιο τροφών πλούσιων σε βιταμίνη C.
- Αποφυγή άσκοπης χρήσης ασπιρίνης και ΜΣΑΦ.
- Λήψη απαραίτητα γαστροπροστασίας σε περίπτωση λήψης ασπιρίνης ή ΜΣΑΦ
- Έλεγχος με γαστροσκόπηση των ασθενών με συμπτώματα, ιδίως σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, που λαμβάνουν ασπιρίνη ή ΜΣΑΦ ή έχουν ιστορικό έλκους.
