
Γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος (ΓΟΠΝ), είναι η νόσος που προκαλείται από τη παλινδρόμηση (μετακίνηση) τροφής ή υγρών από το στομάχι προς τον οισοφάγο και προκαλεί συμπτώματα που συχνά επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Αποτελεί πλέον συχνή νόσο, με τουλάχιστον 1 στους 3 Έλληνες να παρουσιάζει περιστασιακά συμπτώματα ΓΟΠΝ, και η συχνότητα της αυξάνει με την ηλικία.
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ: οφείλεται στη χαλάρωση της βαλβίδας μεταξύ οισοφάγου – στομάχου , ο οποίος φυσιολογικά εμποδίζει την παλινδρόμηση του οξέος του στομάχου στον οισοφάγο. Έτσι, το υδροχλωρικό οξύ ασκεί καυστική δράση στον οισοφάγο και προκαλεί τα συμπτώματα , φλεγμονή ή εξελκώσεις στο τοίχωμα του (οισοφαγίτιδα). Παράγοντες που ενισχύουν τη χαλάρωση της βαλβίδας είναι η παρουσία διαφραγματοκήλης, το άγχος, το κάπνισμα, διάφορες τροφές (καφές, αλκοόλ, εσπεριδοειδή, λιπαρά), η παχυσαρκία καθώς και φάρμακα.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Αναφέρεται συνήθως πόνος ή κάψιμο στο στήθος, παλινδρόμηση ξινού ή πικρού υγρού στον οισοφάγο ή στο στόμα, ναυτία ή και εμετό, ρέψιμο, αίσθημα πνιγμού κατά τη διάρκεια του ύπνου, αίσθημα ξένου σώματος στον οισοφάγο κλπ. Τα συμπτώματα εμφανίζονται με άδειο στομάχι, ή μετά το φαγητό και μπορεί να διαρκέσουν αρκετές ώρες. Μερικές φορές εμφανίζονται στην κατάκλιση ή στη διάρκεια του ύπνου .Η συχνότητα και η ένταση τους ποικίλει ανάλογα με το άτομο και μπορεί να είναι ήπια ή έντονα, να έχουν μικρή ή μεγάλη διάρκεια, να εμφανίζονται περιοδικά ή να είναι μόνιμα.
ΕΥΡΗΜΑΤΑ: Το 40% των ασθενών με συμπτώματα ΓΟΠ που θα υποβληθεί σε γαστροκόπηση θα έχει και πεπτική οισοφαγίτιδα, δηλαδή ανάπτυξη διαβρώσεων ή ελκών στο οισοφάγο, λόγω της καυστικής δράσης των οξέων του στομάχου. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις ασθενών με απόντα ή ελάχιστα συμπτώματα, που σε τυχαίο έλεγχο με γαστροσκόπηση μπορεί να βρεθούν σοβαρές βλάβες ή ακόμα και επιπλοκές της νόσου.
ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ: Αν και σπανιότερες, μπορεί να είναι σοβαρές (ιδίως σε ασθενείς με μακροχρόνια συμπτώματα που δεν λαμβάνουν θεραπεία) όπως:
- Αιμορραγία, λόγω σοβαρής οισοφαγίτιδας είτε ορατή (εμετό με αίμα, μέλαινες κενώσεις), είτε αθόρυβη με πτώση του αιματοκρίτη.
- Στένωση του αυλού του οισοφάγου, είτε λόγω χρόνιας οισοφαγίτιδας, είτε λόγω ανάπτυξης καρκίνου στο οισοφάγο που εκδηλώνεται με στάση της τροφής στον οισοφάγο.
- Οισοφάγος Barrett – καρκίνος οισοφάγου: Πρόκειται για μια κατάσταση, στην οποία ο συνεχής ερεθισμός από το οξύ οδηγεί σε αντικατάσταση των κυττάρων του τοιχώματος του οισοφάγου από κύτταρα που προδιαθέτουν στην ανάπτυξη καρκίνου. Λόγω του κινδύνου αυτού, είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση του.
- Εξω-οισοφαγικές βλάβες. Λόγω ερεθισμού των οργάνων της αναπνευστικής οδού οι ασθενείς μπορεί αυτούς να εμφανίσουν λαρυγγίτιδα ή κρίσεις βρογχικού άσθματος (δύσπνοια, ξηρό βήχα), βλάβες στα δόντια ή τα αυτιά ή κακοσμία στόματος(χαλίτωση)
ΔΙΑΓΝΩΣΗ: Στηρίζεται αρχικά στα κλινικά συμπτώματα και επιβεβαιώνεται με τη γαστροσκόπηση, η οποία είναι απολύτως αναγκαία σε ασθενείς άνω των 40 ετών, με μακροχρόνια, συμπτώματα που επιμένουν ή ύποπτα συμπτώματα (στάση τροφής στον οισοφάγο, πόνο στην κατάποση, παλινδρόμηση με συνοδό αναιμία, νυχτερινή έγερση από βήχα ή πνιγμονή). Τέλος, σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν πιο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως η ph-μετρία και η εμπέδηση
ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Επειδή η ΓΟΠΝ είναι μια νόσος που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής των ασθενών, στόχος της θεραπείας είναι τόσο η ύφεση των συμπτωμάτων όσο και η αποφυγή των επιπλοκών της και γίνεται σε δύο άξονες.
1. Με μέτρα που μειώνουν ή εξαφανίζουν τα συμπτώματα όπως:
- Λήψη μικρότερων και συχνότερων γευμάτων.
- Αποφυγή τροφών ή ποτών που ευνοούν την παλινδρόμηση, όπως λιπαρές ή πικάντικες τροφές, ντομάτα, κρεμμύδια, σοκολάτα, καφές, ποτά με ανθρακικό, οινοπνευματώδη, ξηροί καρποί.
- Κατάκλιση τουλάχιστον δύο ώρες μετά το φαγητό.
- Ανύψωση του πάνω μέρους του κρεβατιού (κεφαλή) περίπου 10-15 εκατοστά.
- Διακοπή καπνίσματος.
- Απώλεια βάρους σε υπέρβαρους ασθενείς.
- Αποφυγή στενών και σφιχτών ρούχων
2. Με καταστολή της παραγωγής υδροχλωρικού οξέος που προκαλεί τα συμπτώματα μέσω φαρμάκων όπως οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων ή η μαστίχα Χίου.
Επειδή η ΓΟΠΝ είναι μια νόσος με διαφορετική συμπεριφορά ανά ασθενή, η αντιμετώπιση της μπορεί να ποικίλλει από τα απλά μέτρα περιορισμού της παλινδρόμησης, μέχρι την περιστασιακή ή καθημερινή λήψη φαρμάκων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ:
- Η ΓΟΠΝ είναι μία χρόνια υποτροπιάζουσα νόσος με σοβαρές επιπλοκές
- Η θεραπεία της ποικίλει από ασθενή σε ασθενή – Ασθενείς με συχνά ή ύποπτα συμπτώματα πρέπει να ελέγχονται με γαστροσκόπηση